Sumanturuvāca
Sumatiśca rāvēra bhaktaḥ pāṇḍavēya mahāmatē |
Astē nikhilam vacmi śrīnuṣvaikāmanā nr̥pa | |
Kalpadau sr̥jatō vīra brāhmaṇō vividhā prajāḥ |
Ahaṁ mahānāsināsti lōkē maduttamaḥ | | 2
Āṇi palāyatō vīra kēśavasyālā pakaḍāyacā |
Tathā samhartō jagnē̕hakārastryambakasya ca | | 3
Cintayantōtha tē dēvāḥ kēśavaśca nārādhipā |
Mithastē sparśāya yuktaḥ paraspara virōdhābhāsa | | 4
Vivādita mahānāsitakan̄jāmbuṅgukasām |
Parasparaṁ mahābāhō manasāśritya kēvalam | | 5
Ahaṁ kartā vikārahaṁ pālakōhaṁ jagatprabhū |
Iti bhagavān brahmā kr̥ṣṇābhimāḥ samarcitau | | 6
Tathātya śaṅkaraḥ krūdhaḥ kāha śaktō madritē bhūvi |
Sanhartum jagadētād'dhi sr̥ṣṭum palayitum āṇi | |7
Nārāyaṇō-payēvamēva mānaka krōdhāsanvinīthā |
Na vā śakatō jagatsrastum samhartum rakṣitum tathā | | 8
Ēva tēṣam pravadattam kr̥dhdanam ca parasparam |
Samavisattādā̕janam tamō mōhatkama vibhō | | 9
Tēna krāntidhiyaḥ sarvē na paśyanti parasparam |
Kharaṁ tara prēma māhīta nāhī | | 1 |153 |10
Apaśyantō miṣṭē tu niśānāḥ kṣmatalē vibhō |
Ārāmanti hi yē cān'yē tē divākarmasthitaḥ | | 11
Tāmasā mōhitā sarvē nidrāvatakrāntacētasaḥ |
Manāgn'yānēna cakrāntaḥ ki kuryamēti mōhitaḥ | | 12
Atha bhūtādhipō dēvō gōśrutabharanōjjvalaḥ |
Candrād'dhakr̥taśōbhastu śītalānśuviśōdhitaḥ | | 13
Artimētya parāṁ vīra mōhitastamāsā vibhō |
Apasyānnabraviddēvaṁ mādhavaṁ bhūdharam harim | | 14
Mahādēva uvāca
kr̥ṣṇa kr̥ṣṇa mahābāhō kvā gatasvaṁ mahāmatē |
Brahma ca kva gātō vīra na paśyami vā sōḍa | | 15
Mōhana mahātahaṁ vai tamasā ca vimōhitaḥ |
Karōmī kvŏ gacāmi kvŏ cahāmadhunā kā sthita āhē: , 16
Kṣmādharaṁ pr̥thvīvr̥kṣa dēvagandharvadanavana |
Vipulaṁ sāgaram sindhunāhī paśyami kin̄cana | | 17
Kēnōpāyēna paśyaṁ jagatsthavarājaṅgam |
Bruhīmadhyē dēvaśārdula vēda mētēvakaḍē jātō | | 18
Śaṅkarasya vacanaḥ śrutvā harivacanam bravitā |
Śōkāgadgadayā vācā tamasā mōhitō nr̥pa | | 19
Viṣṇuruvācā
bhīmā bhīmā māhīta nāhī |
Mamāpi mōhitaṁ cētastamsativa śaṅkara | | 1 |153 |20
Kva gacchāmi kva tiṣṭhāmi kathā tasvastaṁ vrajēta |
Tamasā puritaṁ sarva jagad'dhi paramēśvara | | 21
Yadyasau viṣyatē dēvaḥ surājyēṣṭhō̕mbujōdbhavaḥ |
Pracavastaṁ mahātmānaṁ tara raḍāyacaṁ | | 22
Hitvā darpamahākāraṁ samamasthaya kēvalam |
Padmanāṁ padmayōni padmapatranibhēkṣaṇam | | 23
Ityēvam gaḍatō vākyaṁ viṣṇōramitējasaḥ |
Śrutavāca vibhurbrahma gaṅgādharmahīdharau | | 24
Kr̥ṣṇa kr̥ṣṇa mahābāhō bhīma bhīma mahāmatē |
Kva bhavantau bruta kin̄ca ki yuvamūcaturmithā | | 25
Mamatvācēṁ mana-bud'dhi tamasā vāśamāgē |
Na śr̥ṇōmi na paśyami nidramōhavaśca gatha | | 26
Ahō paṇa jagatsarvaṁ sadēvasuramanuṣam |
Tamasā vyaṣṭatama dēvau na jānē kava gatama mahaḥ | | 27
Atha tēṣam pravadattaṁ brahmādinaṁ divā'ukasam |
Darpakrōdhabhayartanaṁ tamsakrāntacētasam | | 28
Tēṣama darpapahārāya prabōdhārtha ca gōpatē |
Tējōrūpaṁ sambhūtamaṣṭaśrr̥ṅgamanupam | | 29
Alakṣyam pāpatamāsā mahādvyōma nārādhipa |
Jvālāmālāvr̥tam anēka rūpānta vīra jhālē | | 1 |153 |30
Śatayōjanavistaṁ gatamūrdhvam bhrāmattathā |
Gōmēdhitō mahārāja karṇikavāmbujasya tu | | 31
Prakāśam tējasā tasya jagatsarvāmidaṁ nr̥pā |
Purēśvarantryathā vīrā ambujasyārcābhiḥ sadā | | 32
Dr̥ṣṭīṁ paraspara sarvē huṅkārādivikārinaḥ |
Tējasā mōhitastasya jagatsarvamidaṁ nr̥pā | | 33
Tējasā mōhitaṁ tasya mahādvyōma nārādhipa |
Tō vismayaḥ driṣgōpatyō nr̥pā | | 34
Paśyamanā mahō vyōmni mithō vacanambruvān |
Ahaṁ tējaḥ samadhūtsamakaṁ śrēyā sē nr̥pa | | 35
Prakāśayā ca lōkānam sarvē paśyama kī navidam |
Jñānayōrdhvam gatō brahma cadastattripurantakā | | , 36
Tiryagjagama dēvēśacakrambujagadādharaḥ |
Alabdhvā tasya tē sarvē praṇāmaṁ gairikādhipāḥ | | 37
Vismayōtphullanayanaṁ samagamya parasparam |
Sarvē kan̄jadikā dēvā idaṁ vacanambruvana | | 38
Kōyaṁ kimakāścayaṁ kimida tējasan nidhīḥ
ahōsya darśanātsarvē san̄jātā jñāninō vayam | | 39
Tasmātsarvē prāṇamayaṁ stuvimōdabhūtadarśanam |
Kr̥tān̄jaliputāḥ sarvē cāstuvanstridivaukasaḥ | | 1 |153 |40
Stuvāmapyathaitaśam sahasrakirṇō raviḥ |
Ātmā darśyāmāsa kr̥pā parāyā vrata | | 41
Jñānatva bhaktī mahābāhō brahmādinaṁ mahōpamam |
Atha tē vyōmni dēvēśam dadruṣuḥ paramēśvaram | | 42
Khaśōlalōkanāthēśam sahasrakirṇōjjvalam |
Kr̥tikābhirasamspratam yadvā tatkārtikasthitham | | 43
Durjayam kr̥tikānam tu ṭhāyakēnā vivarjitam |
Āṇi hātahīna āṇi saptarṣiham | | 44
Pāvasācē thēmba dēvaṁ saptasvarvivarjitam |
Sakalaṁ niṣkalaṁ caiva sadaikarūpiṇam | |45
Tadrīśvanēkṣirasmānēka caraṇam tathā |
Anēkōdarbāhavansamanēkabharaṇavitam | |4 6
Anēkananāmakṣībaṁ sahasrakṣmaṇarūpam |
Anikavarṇarūpaṁ ca anēkamukuṭōjjvalam | |47
Dr̥ṣṭīvaivaṁ dēvadēvasya rūpaṁ bhānōrmātmanaḥ |
Vismayōtphullanayanastuṣṭavustē divākaram | | 48
Kr̥tān̄jaliputō bhūtvā brahma stōtum pracakramē |
Praṇamya śirasā bhānumidaṁ vacanambravīt | | 49
Brahmōvāca
namaskāra dēvadēvēśa sahasrakirṇōjjvala |
Lōkadīpa namastē stu namastē kōnavallabha | | 1 |153 |50
Bhāskarāya namō nityaṁ khaśōlakāya namōnama |
Viṣṇuvē kālacakraya sōmayamitējasē | | 51
Pan̄cakalaya indrāya vasurētasē tarphē śubhēcchā |
Khagē lōkanāthāya ēkacakrathāya ca | | 52
Jagādhitāya dēvāyā śivamayitējasē |
Tamōghnāya surupāya tējasan nidhāyē namaḥ | | 53
Artha kāmarūpāya dharmayamitējasē |
Mōkṣāya mōkṣarūpāya surāya ca namōnam | | 54
Lōbharahita asaṇyācyā sthitīsāṭhī |
Śubha sakāḷacyā śubhēcchā | | 55
Śāntāya śāntarūpāya śāntāyasmāsu vai namaḥ |
Namastē brahmarūpāya brāhmaṇāya namōnam | | 56
Brahmadēvāya brahmarūpāya brahmaṇē paramātmānē |
Brāhmaṇē ca prasādaṁ vai kuru dēva jagatpatē | | 57
Āṇi ravim brahma śrad'dhēya parāya vibhō stutī karā |
Tuṣṇīmāsīṁ mahābhāgā prahastēnantarātmana | | 58
Brāhmaṇō̕nantarama rudraḥ stōtraṁ cakrē vibhāvasō |
Tripurārimamahātējaḥ praṇamya śirasā ravim | |59 |
Mahādēva uvāca
Jaya bhava jayajaya jaya hansa divākara |
Jaya śambhō mahābāhō khaga gōcara bhūdhara | |1 |153 |60 |
Jaya lōkapradipēṁ jaya bhānō jagatpatē |
Jaya kāla jayanta sanvatsara śubhānana | |61
Jaya dēvaditē: Kaśyapānandavardhanacā putra |
Tamōghana jaya saptēśa jaya saptaśavāhana | |62
Mahēśa jaya kāntiśa jaya kalēśa śaṅkara |
Arthakāmēśa dharmēśa jaya mōkṣēśa śarmā | |63
Jaya vēdāṅgarūpāya gr̥harūpāya vai namaḥ |
Satyāya satyarūpāya surupāya śubhē ca | |64 |
Krōdhalōbhavināśaya kāmanāsayā vai jaya |
Kalamāśāpakṣīrūpē yatirūpāya śāmbhavē | |65 |
Viśvē viśvarūpā viśvakarmē vai jaya |
Prasanna vaṣṭakāra svāhākāra svadhāmāyā |
Jayaśvamēdharūpāya cāgnirupyamaya ca |
Sansārarṇavāpitāyā mōkṣadvārapradāyā ca | |67
Sansārārṇavamagnasya mama dēva jagatpatē |
Hastavalambanō dēva bhava tvam gōpatadbhūta | |68 |
Ispyēva mahiṇāṅgama stutva bhānu prayatna |
Virāma mahārāja praṇamya śirasā ravima | |69
Atha viṣṇurmahatējaḥ kr̥tān̄jaliputō ravim |
Uvāca rājaśārdula bhaktyā śrad'dhāmānavitaḥ | |1 |153 |70
Viṣṇuruvācā
Namāmi dēvadēvēśaṁ bhūtabhavanamavyam |
Divākarama ravi bhānuma mārtaṇḍama bhāskarama bhāgama | |71
Indra viṣṇum hariṁ hansamarakama lōkagurum vibhūm |
Trinētram tryakṣaraṁ triṅgam trimūrtiṁ trigatam śubham | |72
Ṣaṇmukhāya namō nityaṁ trinētrāya namōnam |
Caturvinśatipadāya namō dvādaśapaṇayē | 73 |
Namastē bhūtapatayē lōkānāṁ patayē namaḥ |
Dēvānāṁ patayē nitya varṇāṁ patayē namaḥ | |74
Tvam brahma tvam jagannāthō rudrastham ca prajāpatiḥ |
Tvam sōmastavam āṇi dityasthavamakāraka tathā hi | | 75
Br̥hastarbudhastvaṁ hi tvam sukrastaṁ vibhāvasuḥ |
Yamastavaṁ varuṇastvaṁ hi namastē kaśyapatmaja | | 76
Tvayā tatmidaṁ sarvaṁ jagatastavarājaṅgam |
Tatva āṇi samutpannam sadēvasuramanuṣam | | 77
Brahmadēvālā rudrāśca samutpanna jagatpattē āvaḍalē asatē |
Kalpadau tu purā dēvā sitāyē jagatōnnagha | | 78
Namaskāra vēdarūpāya ahōrupāya vai namaḥ |
Namastē jñāna-rūpāya yajñaya ca namōnam | |79
Prasīdāsamāsu dēvēśa bhūtēśa kiraṇōjjvala |
Sansārārṇavamjñānam prasādam kuru gōpatē | |1 |153 |80
Vēdāntāya namō nityaṁ namō yajñakālāya ca | |
Sumanturuvāca
Stuvaivam bhāskaram bhaktyā viṣṇurbharatastam |
Pradyu nr̥paśārdula ravim tadgatamānasaḥ | 81
Āṇi tē naraśārdula dēvā brahmadayōnāgha |
Stuvanti tana mahātmānaṁ sahasrakiraṇaṁ ravīm | | 82
Ityēvam stutvaṁ tēṣam ravibhaktya mahātmanam |
Atha tustō ravistēśaṁ brahmadinaṁ jagatpatiḥ | 83
Vijayā bhaktī parama śrad'dhām ca parama vibhuḥ |
Uvāca sā mahātējaḥ prahastēnantarātmana | |84 |
Grahēśō vyōma cārud'dhastējasā prajvalandiśaḥ |
Brāhmaṇaṁ viṣṇumiśānamantryatānviśampatē | |85
Dr̥ṣṭvā tanaprāntāntsarvān̄cirōbhirāvanim gatāṁ |
Tuṣṭō̕smi tē sujñēṣṭha caturmukhā jagapatē | |
Varama varāyā bhadrama tē manasā tvam iphachāsi | |86
Kr̥tvā tu vacanaṁ bhānōrbrahma lōkāgururṇarūpa |
Jagaṁ śirasā bhūmavuvāca sā kr̥tān̄jaliḥ | |87 |
Brahmōvāca
kr̥takr̥tyōsmi dēvēśa pōṭaśasmi khagādhipa |
Dhan'yavāda | |88
Sahasrakirṇairyanmē bhāvadarśanamāgaḥ | |89
Atr̥pta dēvēśa mudhamāsinamanō māmā |
Bhagavānasamprasīda tvā māmōparī vibhāvasō | |1 |153 |90
Prayāccha tvaṁ balaṁ bhaktimātmanō mama gōpatē |
Gatvā śirōbhirvaṇimaṣṭāṅgaiḥ patitasya ca | |
Bhaktyā vāmayakāmakarṇya prasādam kuru gōpatē | | 91
Brāhmaṇō vacanaṁ śrutvaṁ puṣā dēvō jagatpatiḥ |
Tatētyaḥ mahārājā virāṭa praśrayanvitam | | 92
Brāhmaṇē ca varaṁ dattavā rājanadēvō divākaraḥ |
Uvāca tryambakama dēvaṁ śaśāṅkakr̥taśēkharam | | 93
Varama varāya bhūtēśa bhubhrajadayitānāgha |
Yamicchāsi mahādēva dadēhaṁ tadaśēśāḥ | | 94
Bhāskarasya vācaḥ śrutvā īśvarastripurantakā |
Gatvā tu śirasā bhūmāḥ prāṇmyōvāca bhāskaram | | 95
Mahādēva uvāca
Sadguṇa |
Gatōhaṁ parama sid'dhi gataśa parama gatim | | 96
Naprapyamasti dēvēśa nāsādhyaṁ mama kin̄cana |
Yasya prasādapravaṇaḥ sthita bhagavāndēvaḥ | | 97
Tvayā tatmidaṁ sarvaṁ jagatastavarājaṅgam |
Tatva ēva samutpannam lyaṁ ca tvayya yasyati | | 98
Tuṣṭō mama vibhō anugrahyō̕smi tē yada |
Acalaṁ śarīra mē bhaktimātmanaścaraṇam nayā | | 99
Vyōmakēśavaśca śrutvā pūṣā dēvō divākaraḥ |
Tathētiyā harāma vīra tatō harimuvācā | | 1 |153 |100
Nārāyaṇa mahābāhō varama gōdhara |
Parituṣṭō̕smi tē dēvā yamicchasi mahāna śaktī | | 101
Śrutva tu bhāskaravācāḥ kīlālajanakō hariḥ |
Uvāca parāyā bhaktyā naṭvā ca śirasā ravīm | | 102
Nārāyaṇa uvāca
jaya dēva jagannātha jaya dēva guru ravē |
Prasīda mama dēvēśa bhaktiyam yacchātmanō ravē | | 103
Yēnāhaṁ sarvadēvānāmuttamaḥ syām jagatpatē |
Ajiṅkya āṇi dēvā daityadānavarakṣām | | 104
Tvadbhaktyā br̥hitabalastējasā mahātānvitaḥ |
Tatō māyā mahātkarma kartavyaṁ tava sajjanāt | | 105
Prajanam pālanam dēva dēvanam ca grahādhipa |
Varṇamāśramaṇā ca varṇadharmasya vā vibhō | | 106
Duṣṭa āsurī vinayasayā lōkānāṁ pālanāya ca |
Sr̥ṣṭō̕haṁ bhavatā pūrvaṁ kalpadau ca kr̥tōnaghaḥ | | 107
Yasya ruṣṭō bhavansyādvai kathanacitpuruṣasya tu |
Vyādhiraduḥkhaṁ sanayādaṁ daridryam santatikṣayaḥ | | 108
Tasyatāni bhavantyāḥ adhayō vividhasthaḥ |
Tasmāttvam ca tatō dēvā samastavyaḥ sattama budhaiḥ | | 109
Ēva tvāṁ gōpatē dēva bhaktyā śrad'dhāmānavitāḥ |
Ahamarcitumichāmi tasmānmayī kr̥paṁ kuru | | 1 |153 |110
Iti śrībhaviṣyē mahāpurāṇē brahmē parvaṇī saptamikalpē sauradharmē sūryatējōvarṇānaṁ nāma tripan̄casādhisātamōdhyāyaḥ | 153 |